Giriş

Netzarim Koridoru, İsrail'in 7 Ekim 2023'ten sonra oluşturduğu Gazze Şeridi'nin güneyinde yer alan ve doğudan batıya, İsrail sınırından Akdeniz'e kadar uzanan 2 km genişliğinde, 7 km uzunluğunda stratejik bir bölgedir. İsmini 2005 yılında Gazze'de İsrail’in yok ettiği Netzarim yerleşim merkezinin adından almakta ve Gazze’nin kuzeyi ile güneyini birbirinden ayırmaktadır. Bu koridor, İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki askeri operasyonlarının ve kontrolünün kilit noktalarından biridir. 

Koridorun kontrolü, İsrail için hem askeri hem de lojistik açıdan büyük önem taşımaktadır. İsrail ordusu, bu koridorda üsler kurarak, sivil yapıları ele geçirip evleri yıkarak bölgedeki askeri varlığını sağlamlaştırmaktadır. 2024 yılı Nisan ve Mayıs aylarında İsrail güçleri koridorda bölgeyi kontrol etmek amacıyla üç ileri operasyon üssü kurmuştur.

Netzarim Koridoru

Netzarim Koridoru bir Gazzeli kadının ifadesi ile “Gazze'de ışıkları yanan tek bölgedir”. 

Koridor bölgesi eski İsrail başbakanı Ariel Şaron'un Gazze'de sürekli kalmak için planladığı Beş Parmak Planı'nın ikinci ayağını oluşturmaktadır. 2005'te İsrail'in Gazze'den çekilmesi sonucunda plan akamete uğrasa da koridor şu anda İsrail’in Gazze’de denize çıkışını sağlamakta ve Amerika'nın inşa ettiği yüzer iskeleye ve doğrudan Akdeniz’e bağlanmaktadır. Etrafında 1 kilometrelik bir tampon bölge bulunacak şekilde planlanmıştır. Koridor şu anda İsrail ordusunun askeri mühendislik birimi olan Birim 601 tarafından tampon bölge planlarının bir parçası olarak çevredeki binaları yıkarak, çevrede engel oluşturan okul vb binalara el koyup onları da karakola çevirerek inşası devam etmektedir. Koridor aynı zamanda Gazze’nin kuzeyi ile güneyini birbirinden ayırarak, Gazze halkının hareketini kontrol altına almak amacı taşımaktadır. Koridor aynı zamanda 7 Ekim'den sonra İsrail'in yardımları kontrol amacıyla açtığı Kapı 96 ile Netzarim Koridoru birbirine bağlanmaktadır. 

7 Ekim 2023'ten hemen sonra koridor bölgesi Gazze'yi ikiye bölmek üzere ilerleyen İsrail birlikleri için ilk hedefler arasında olmuştur. 

Gazze’deki yetkili hükümet Hamas, ateşkes müzakerelerinde İsrail'in koridoru boşaltmasını da şart koşmuştur. Bu şartın sebeplerinden birisi de bu koridorun Gazze'nin güneyinden kuzeyinde uzanan devasa Selahaddin Otoyolu'nu kesmesidir. Bu otoyol Gazze halkının güvenli bölgelere erişimi için de kullanılmaktaydı. Hamas'ın şartı ile ilgili Le Beck International istihbarat şefi Michael Horowitz İsrail'in birkaç aylığına koridoru terk edebileceğini ancak büyük inşaat ve çevresel yıkıma bakılacak olursa tekrar geri döneceğini belirtmektedir. 

Koridorun Amacı

Netzarim Koridoru’nun birincil amacı, İsrail'in Gazze'deki askeri operasyonlarını ve lojistik destek hatlarını korumaktır. İsrail ordusu bu koridorda ileri karakollar kurarak, Gazzelilerin kuzey güney arasındaki hareketini kontrol altına almakta ve operasyonlar düzenlemektedir. Bu noktada bir örnek ile Gazzelilerin koridor dolayısı ile yaşadığı sorunu aktarmak gerekir: 37 yaşındaki Gazzeli Jumaa Abu Hasira, çatışmaların azaldığı ve ailelerin tekrar kuzeye gidebileceğine dair söylentilerin yayıldığı sırada koridora yaklaşırken askerlerin havaya ateş açtığını, gözaltına alındığını, işkence gördüğünü belirtmiştir. Koridorun inşası sırasında, çevredeki yapılar yıkılarak geniş bir tampon bölge oluşturulmuştur. Bu bölgedeki yıkılması planlanan yapılar arasında Türk Hastanesi, El Ezher Üniversitesi kampüsü, Cuhur ed Diyk köyü ve Şarm parkları bulunmaktadır. İsrail Başbakanı Netanyahu'nun Mayıs ayında verdiği röportaja göre İsrail askerleri savaştan sonra da Gazze içinde bulunacak ve koridor bu amaç için de hizmet sağlayacaktır. Hâli hazırda koridor İsrail askerlerine hızlı bir şekilde dağılma ve esneklik kazandırmaktadır. 

Netzarim Koridoru’nda İsrail’in kurduğu karakollardan bir görüntü.(Haaretz)

Netzarim Koridoru bölgesinde “Üsse Hoş Geldiniz” yazan bir duvar yazısı

Koridorun Stratejik Önemi

Netzarim Koridoru, İsrail’in Gazze Şeridi üzerindeki askeri varlığını pekiştirmesi ve denize çıkışını sağlaması açısından büyük stratejik öneme sahiptir. Koridor boyunca uzanan 749 numaralı otoyol, İsrail'in bölgeye yönelik saldırı ve askeri hareketlerini kolaylaştırmak amacıyla inşa edilmektedir. Bu koridor, Gazze'deki savaşın "üçüncü aşaması" kapsamında aktif olarak kullanılmakta olup, İsrail’in operasyonlarını daha etkili bir şekilde gerçekleştirmesine olanak tanımaktadır.

Koridor bölgesi ile ilgili Eski IDF (İsrail Savunma Kuvvetleri) sözcüsü Yarbay Jonathan Conricus koridor için “en elverişli arazi ve askeri amaçlara uygun” olarak belirtmiştir.

IDF koridor sayesinde Gazze'nin doğusunda batısına 7 dakikada ulaştıklarını, kuzeye ve merkeze engel olmadan erişebildiklerini belirtmektedir. 

Amerika'nın Deniz İskelesi ve Koridor Bağlantısı 

ABD, resmî açıklamasına göre Gazze'ye yardımların daha iyi ulaştırılması amacıyla koridorun bittiği noktaya deniz iskelesi kurmuştur. Bu yüzer iskele için 7 dönümlük bir alan boşaltılmıştır. 2024 Mayıs ayı itibariyle İskele için 250 bina, koridor için ise 750 bina yıkılmıştır. Netzarim Koridoru, Amerikan deniz İskelesi'ne bağlanarak iskele aracılığı ile askeri ve lojistik yardımını sağlamaktadır. İskele deniz dalgaları ve fırtına sebebiyle sık sık zarar görmekte ve inşası durdurulmakta, Aşdod Limanı’na geçici olarak taşınmakta ve tekrar koridor ucuna taşınmaktadır. İskelenin kurulması Gazze'de İsrail'in uzun vadeli bir planının parçası olarak değerlendirilmektedir.

ABD Merkez Komutanlığı'nın sağladığı görüntüde, Amerikan ve İsrail güçlerinin 16 Mayıs 2024'te Gazze Şeridi kıyısına Trident İskelesi'ni yerleştirdiği görülüyor. (AP aracılığıyla ABD Merkez Komutanlığı)

İsrail Açısından Koridorun Önemi

Askeri Kontrol ve Operasyonlar: Netzarim Koridoru, İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki askeri operasyonlarını etkin bir şekilde yürütmesine olanak tanımakta, ileri karakollar ve üsler kurarak, İsrail ordusu bölgedeki askeri varlığını sağlamlaştırmaktadır.

Denize Erişim: Koridor, İsrail’in Gazze’de denize çıkışını sağlayarak stratejik deniz bağlantılarını, ABD'den sağlanan her türlü yardıma ulaşmaya ve kontrol etmesine imkân sağlamaktadır. 

Lojistik ve İkmal: Koridor, İsrail'in askeri ve lojistik destek hatlarını korumasını sağlamaktadır. 749 numaralı otoyolun inşası, bölgedeki askeri hareketliliği ve ikmali kolaylaştırmaktadır.

Hareket Kontrolü: Koridor, Gazze Halkı'nın hareket kabiliyetini kontrol altına alarak, Gazze’nin kuzeyinden güneye ve ters yönde gerçekleşen hareketleri sınırlandırmaktadır.

Tampon Bölge Oluşturma: Koridor çevresinde oluşturulan geniş tampon bölge, İsrail'in güvenliğini artırmaktadır. Tampon Bölge sayesinde uzun vadeli olarak Gazze'deki işgal varlığını garanti altına alma imkânını elde etmektedir. 

Filistin ve Gazze Halkı Açısından Koridorun Yol Açtığı Sorunlar

Hareket Kısıtlaması: Koridor, kuzeyden güneye ve ters yönde serbestçe hareket etmelerini kısıtlamakta, işgal altında daha en önemli ikmal yolları kesilmektedir. İsrail'in koridorda kalıcı olması durumunda gelecekte de Gazze için işgal devam edecektir. 

Yapıların Yıkımı: Koridor boyunca ve tampon bölge içerisinde bulunan yapıların yıkılması, önemli sivil ve kamu binalarının kaybına neden olmaktadır (örneğin, Türk Hastanesi, El Ezher Üniversitesi kampüsü). Yıkılan yapıların mahiyeti İsrail'in Savaş suçlarına yenisini eklemektedir. 

Toprak Kaybı: Gazze’nin stratejik bölümünün İsrail kontrolüne geçmesi, halkın yaşam alanlarının daralmasın, toprak kaybına ve işgalin uzun vadede devamına yol açmaktadır.

Ekonomik Etkiler: Koridorun ve 749 otoyolunun inşası, savaştan sonra İsrail'in kalıcı olma ihtimali bölgedeki ticari faaliyetleri, tarım ve ticaret alanlarında yıkımları ve sonuç olarak ekonomik ve psikolojik bir yıkımı beraberinde getirmektedir. Savaş sırasında ise Gazze'nin direnişini zorlaştırırken yardım imkânlarını da kısıtlamaktadır.

Uzun Vadeli İşgal: İsrail'in planladığı kalıcı askeri varlığı, sürekli çatışma ortamı ve Gazze'ye 2005'ten beri uygulanan ablukanın daha da ağırlaşmasına sebep olacaktır. 

Sonuç 

Netzarim Koridoru, Gazze Şeridi'nde stratejik bir bölge olarak İsrail'in askeri ve lojistik planlarının merkezinde yer almaktadır. Koridorun inşası, İsrail’in Gazze'deki varlığını sabitlemek, askeri operasyonları destekleme ve Gazzelilerin, Hamas'ın hareket alanını daraltma/kontrol altına alma stratejisi net olarak göstermektedir. Koridorun çevresindeki yapıların yıkılması ve geniş bir tampon bölge oluşturulması, İsrail’in bu bölgedeki askeri varlığını pekiştirmektedir. İsrail'in Gazze'deki stratejik hedefleri doğrultusunda Netzarim Koridoru, Ariel Şaron'un uyguladığı stratejiye de uygun olarak uzun vadeli bir planın (Gazze'de İsrail Varlığı) önemli ayaklarından birisini oluşturmaktadır.

Kaynakça

AA. (2024, 04 29). Hamas claims mortar attack on Israeli forces at Netzarim Corridor in Gaza. 06 19, 2024 tarihinde https://www.aa.com.tr/: https://www.aa.com.tr/en/middle-east/hamas-claims-mortar-attack-on-israeli-forces-at-netzarim-corridor-in-gaza/3205631 adresinden alındı

Actafabula. (2024, 05 18). İsrail’in Gazze’deki stratejik koridoru savaş sonrası planları hakkında neler söylüyor? 06 18, 2024 tarihinde https://actafabula.net/: https://actafabula.net/israilin-gazzedeki-stratejik-koridoru-savas-sonrasi-planlari-hakkinda-neler-soyluyor/ adresinden alındı

Al Quds. (2024, 04 20). "Netzarim Corridor"... "Haaretz" reveals the construction of two settlement outposts in Gaza. 06 19, 2024 tarihinde https://www.alquds.com/: https://www.alquds.com/en/posts/117382 adresinden alındı

Cooper, H., & Schmitt, E. (2024, 06 18). U.S. Pier for Gaza Aid Is Failing, and Could Be Dismantled Early. 06 21, 2024 tarihinde https://www.nytimes.com: https://www.nytimes.com/2024/06/18/us/politics/gaza-pier-israel-aid.html adresinden alındı

Frantzman, S. J. (2024, 05 26). The IDF has the Netzarim corridor and Gaza border today - what comes next? - analysis. 06 17, 2024 tarihinde https://www.jpost.com/: https://www.jpost.com/israel-hamas-war/article-803747 adresinden alındı

Mepa News. (2024, 02 22). İsrail'in Gazze'yi ikiye böldüğü 'Netzarim Koridoru' nedir? 06 17, 2024 tarihinde https://www.mepanews.com/: https://www.mepanews.com/israilin-gazzeyi-ikiye-boldugu-netzarim-koridoru-nedir-65145h.htm adresinden alındı

Michaeli, Y., Peleg, B., & Scharf, A. (2024, 04 18). Housing, Showers, Electricity: These Are the Outposts the Israeli Army Is Building in the Heart of Gaza. 06 19, 2024 tarihinde https://www.haaretz.com: https://www.haaretz.com/israel-news/security-aviation/2024-04-18/ty-article-magazine/.premium/housing-showers-electricity-these-are-the-outposts-the-idf-is-building-in-central-gaza/0000018e-f1da-dbb3-a3bf-f5df02120000 adresinden alındı

Morris, L., Hill, E., Granados, S., & Balousha, H. (2024, 05 17). What Israel’s strategic corridor in Gaza reveals about its postwar plans. 06 19, 2024 tarihinde https://www.washingtonpost.com: https://www.washingtonpost.com/world/2024/05/17/gaza-israel-netzarim-corridor-war-hamas/ adresinden alındı

The New Arab. (2024, 02 22). What is Israel's 'Netzarim corridor' that is set to split Gaza in two? 06 20, 2024 tarihinde https://www.newarab.com/: https://www.newarab.com/news/what-israels-netzarim-corridor-splitting-gaza-two adresinden alındı

The Times Of İsrael. (2024, 06 15). US to temporarily remove aid pier from Gaza coast again due to bad weather. 06 19, 2024 tarihinde https://www.timesofisrael.com: https://www.timesofisrael.com/us-to-temporarily-remove-aid-pier-from-gaza-coast-again-due-to-bad-weather/ adresinden alındı